DE TASTBARE WERELD VAN JOHANNES VERMEER

De befaamde Delftse schilder Johannes Vermeer (1632-1675) beeldde uiteenlopende huiselijke gebruiksvoorwerpen af in zijn schilderijen: van een eenvoudig wilgentenen broodmandje tot een kostbaar Indo-Portugees juwelenkistje gemaakt van teak- en ebbenhout. Nooit eerder zijn overgeleverde voorbeelden van zeventiende-eeuws huisraad, zoals het uiterst realistisch en bijna tastbaar in Vermeers werk figureert, in een publicatie bijeengebracht. Nauwkeurige identificatie van zowel functioneel als decoratief huisraad, zoals kooken keukengerei, schenk- en drinkgerei (glaswerk, bestek), meubilair (stoelen, tafels), en specifieke door Vermeer uitgebeelde objecten zoals een koperen kroonluchter, zilveren inktstel, muntgewichtdoos, toiletgerei, sieraden en oosterse tapijten, biedt een verrassend perspectief op de ontstaansgeschiedenis van zijn oeuvre.

Recent onderzoek door kunsthistorica Alexandra van Dongen richt onze blik zo op de materiele objecten in Vermeers voorstellingen, die ze verbindt met voorbeelden van overgeleverde huisraad uit de tijd van Vermeer. Haar onderzoek is onderdeel van een langlopend project genaamd ALMA: Art Linked to Material Artefacts bij Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam.

Alexandra van Dongen (Leiden 1961) is conservator historische vormgeving van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. In 2022 publiceerde ze haar boek Dichter bij Vincent. Alledaagse voorwerpen in het werk van Vincent van Gogh, waarmee ze in 2024 de Mr. J.W. Frederiksprijs won.