107 JAAR STEEDS HOGERE VERWACHTINGEN

De overgrote meerderheid van de mensen had eeuwenlang lage verwachtingen. Je ouders en voorouders waren je spiegel. De traditionele religies zagen bovendien nog de "hemel" in het verschiet liggen, na "hard werken en sober leven". Pas na 1900 komen brede welvaartsontwikkelingen op gang. Dirk Witte merkt verwachtingsveranderingen op in zijn hit "Mensch durf te leven" van 1917. Niet meer je vader, maar je scholing gaan je verwachtingen bepalen. De traditionele godsdiensten bleven hameren op dezelfde sombere vooruitzichten en de kerken liepen bijna leeg in de jaren 60, toen steeds hogere verwachtingen ook nog grandioos in vervulling gingen. Een deel van het kerkvolk stapte over naar de Pinkstergemeenten die de mensen wel geluk ("health and wealth") beloven. Ook de politiek houdt meer rekening met wat mensen wensen. Maar de laatste jaren heeft het er alle schijn van dat die steeds hogere verwachtingen niet meer zo gemakkelijk in vervulling gaan, waarop de reactie is: steeds meer geweld, criminaliteit, uitval door psychische aandoeningen en verslavingen, en het niet langer uit de weg willen gaan van alweer een volgende oorlog, waarop machthebbers kunnen inspelen met hun propaganda.